Tăng trưởng kinh tế đang có xu hướng giảm dần
Báo cáo của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tại hội thảo “Nhận diện các điểm nghẽn phát triển của Việt Nam trong bối cảnh hậu Covid-19: Một số yêu cầu cải cách thể chế” cho biết, do tác động của Covid-19, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam đang có xu hướng giảm dần.
Quý I/2020 thấp hơn so với cùng kỳ các năm 2010 - 2019. Xuất khẩu và cán cân thương mại vẫn tích cực trong các tháng đầu năm, nhưng khả năng duy trì điều này là rất khó khăn kể từ tháng 4 trở về sau. Ngoài ra, tổng vốn đầu tư toàn xã hội tăng chậm.
Đơn cử như quý I/2020 chỉ tăng 2,2% so với cùng kỳ 2019, thấp hơn đáng kể so với cùng kỳ các năm 2016 - 2019. Đầu tư công giải ngân nhanh hơn, nhưng vẫn còn thấp so với yêu cầu đề ra. Thu hút FDI 5 tháng năm 2020, giảm 11,1% về số dự án mới và 8,2% về vốn thực hiện.
Báo cáo của CIEM cũng cho rằng hiện nay Việt Nam đang đối mặt với đòi hỏi cần phải vượt qua.
Thứ nhất, đó là chất lượng thể chế vẫn còn thấp. Cụ thể, xây dựng chính phủ điện tử (tiến tới chính phủ số) vẫn còn chậm. Hiệu quả điều phối và sử dụng nguồn lực công chưa cao. Phát triển bao trùm bền vững vẫn chưa đạt được như mục tiêu đề ra. Bên cạnh đó, cần phải thay đổi nhận thức và tư duy trong ứng xử đối với nhà đầu tư, không chỉ là vấn đề cắt giảm thủ tục không cần thiết như hiện nay.
Thứ hai, hạ tầng số vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu nội tại của nền kinh tế. Theo xếp hạng về sẵn sàng công nghệ của Economist Intelligence Unit (EIU), Việt Nam dù cải thiện nhưng vẫn ở mức thấp: xếp hạng thứ 65 cho giai đoạn 2018 - 2022 (so với thứ 67 trong giai đoạn 2013 - 2017). Hiện nay, cải thiện bao trùm về internet vẫn là yêu cầu cấp thiết đặt ra cho Việt Nam.
Thứ ba, kỹ năng và năng suất lao động vẫn còn thấp và chậm được cải thiện so với yêu cầu. Khả năng thích ứng với điều kiện làm việc trong chuỗi giá trị và khả năng thích ứng với điều kiện có biến động lớn vẫn còn hạn chế.
Nghịch lý, tăng trưởng lại không đi với phát triển bền vững
Góp ý tại hội thảo, TS Võ Trí Thành, nguyên thành viên Tổ Tư vấn Kinh tế của Chính phủ cho rằng, đã đến lúc Việt Nam cần phải thay đổi nhận thức và tư duy về tăng trưởng.
TS. Võ Trí Thành lý giải, hiện nay chúng ta đang phải đối mặt với một nghịch lý rất lớn giữa tăng trưởng và phát triển. Trên thế giới, Trung Quốc là nước dẫn đầu về tăng trưởng với hơn 30 năm liên tục tăng trưởng trên 10%, nhưng về chỉ số phát triển bao trùm lại rất thấp, đóng góp cho nền kinh tế toàn cầu nhiều nhất vẫn là nhóm các Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). Nước thứ hai là Việt Nam, chúng ta tăng trưởng rất cao, song tăng trưởng lại không đi với phát triển bền vững, đó là một nghịch lý.
Khi tôi sang thăm Israel, đất nước họ phát triển về mọi mặt, từ kinh tế, doanh nghiệp, công nghệ cho đến bình đẳng giới, hội nhập… song tăng trưởng của họ hàng năm lại rất thấp, chỉ khoảng 2%/năm. Họ dồn lực để phát triển bao trùm bền vững hơn là tăng trưởng nóng. Vậy câu chuyện ở đây là gì? Đó chính là thể chế.
“Thể chế mới chính là động lực để phát triển”, ông Thành nhấn mạnh.
Theo bà Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng CIEM, “Đây là lúc chúng ta nhìn nhận lại những điểm nghẽn trong phát triển kinh tế để có biện pháp tháo gỡ, qua đó đưa nền kinh tế phát triển. Những điểm nghẽn này thực tế không phải đến lúc có dịch Covid-19 mới xuất hiện, mà đã có từ trước chưa được khắc phục. Trong bối cảnh ảnh hưởng dịch Covid-19, các điểm nghẽn đó có thể có những biến đổi cần phải nhìn nhận rõ để tháo gỡ”.
